Cytryny – wartości odżywcze, zdrowotne, zastosowanie w kuchni, ciekawostki

Cytryna zwyczajna (Citrus limon) to rodzaj roślin zielonych z rodziny rutowatych, z rzędu mydleńcowce, z grupy roślin nasiennych. To wiecznie zielone, niewysokie krzewy lub drzewa o jasnozielonych liściach, kolczastych pędach i gałęziach, dość gęstej koronie.

Cytryny – podstawowe informacje – skąd pochodzą?

Owoce nazywane cytrusami, prawdopodobnie pochodzą z tropikalnych regionów Azji Południowo-Wschodniej. Naukowe dokumenty chińskie wskazują na uprawę cytryn już 2200 lat p.n.e. Informacje o pierwszych, starożytnych uprawach znajdujemy w hinduskich zabytkach literackich.

Uprawa cytryn – najwięksi producenci na świecie

Drzewa cytrynowe zaczęto uprawiać w rejonach himalajskich wzgórz, tropikalnym klimacie Karaibów, na obszarze o klimacie umiarkowanym północnych i północno-wschodnich Chin. Największymi producentami cytryn są:

• Indie,
• Chile,
• USA,
• Brazylia,
• Hiszpania,
• Grecja,
• Argentyna,
• Meksyk.

Najsmaczniejsze owoce rosną w południowych regionach Włoch. Obecnie na świecie uprawia się ponad 20 różnych rodzajów cytryn. Głównym gatunkiem uprawnym o licznych odmianach jest cytryna zwyczajna.

Cytryny – wartości odżywcze

Owoce dostarczają sporą ilość witamin i składników mineralnych:

• witaminy z grupy B – B1, B2, B3, B5, B6, B9, B4,
• witaminy A, E, C, P (citrin),
• inne związki – duża ilość związków flawonowych, związki kumarynowe, karotenoidy, kwasy organiczne (cytrynowy, jabłkowy), żółty barwnik hesperydyna,
• sole mineralne – jod, potas, magnez, sód, żelazo, cynk, miedź, wapń, fosfor, selen, mangan.

Skórka cytrynowa zawiera olejki eteryczne. Stosowane są do wytwarzania perfum oraz jako składniki aromatyzujące, w produktach spożywczych, farmaceutycznych i kosmetycznych.

Korzyści zdrowotne wynikające ze spożywania cytryn

Cytryny są naturalnym przeciwutleniaczem, który wzmacnia odporność organizmu, wspomaga leczenie, wykazuje właściwości antybakteryjne, chroni przed zakażeniem bakteriami chorobotwórczymi. Ponadto, oto kilka innych korzyści zdrowotnych:

• Obniżają nasilenie ataków astmy.
• Przywracają prawidłowe krzepnięcie krwi, zapobiegają powstawaniu siniaków, ułatwiają wchłanianie żelaza, zmniejszają ryzyko wystąpienia anemii.
• Obniżają stężenie cholesterolu, zapobiegają rozwojowi miażdżycy, minimalizują czynniki ryzyka rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, chorób nowotworowych.
• Łagodzą zgagę i inne problemy trawienne, przyczyniają się do sprawniejszej pracy wątroby.
• Pomagają kontrolować wagę, wspomagają detoksykację organizmu, poprawiają pracę jelit.
• Sok z cytryny zapobiega powstawaniu kamieni nerkowych.
• Witamina C jest niezbędna dla zdrowia zębów i dziąseł, zmniejsza stany zapalne.
• Witamina C wpływa pozytywnie na produkcję kolagenu, który redukuje drobne zmarszczki, poprawia stan skóry, wpływa na wzrost i wygląd włosów.
• Flawonoidy zawarte w owocach pomagają ograniczyć ryzyko udaru.
• Wysoki poziom luteiny i zeaksantyny w cytrynach wspomaga zdrowie oczu.

Skutki uboczne zbyt dużej ilości cytryn w diecie

Wszystko, co jest spożywane w nadmiarze, może wywołać negatywne skutki dla zdrowia:

• Kwas obecny w cytrynie może nasilać objawy owrzodzeń nowotworowych (nowotwór skóry).
• Owoce cytrusowe mogą powodować częste migreny (uporczywy, silny ból głowy).
• Owoce mogą nasilać refluks żołądkowo-przełykowy.

Cytryna w kuchni – zastosowanie w kulinariach, przechowywanie

Cytryny należy przechowywać w temperaturze pokojowej, z dala od bezpośredniego światła słonecznego. Kwasowość cytryn nadaje smak sałatkom, marynatom, napojom, deserom, dressingom itp. Można ją stosować zarówno z pikantnymi jak i słodkimi potrawami. Aromatyzuje wypieki.

Świeżo wyciśnięty sok z cytryny poprawia smak ryb i owoców morza, pozwala pozbyć się nieprzyjemnego zapachu. Cytryna wykorzystywana jest do dekoracji potraw.

Ciekawostki na temat cytryn

Przygotowaliśmy kilkanaście ciekawostek dotyczących tych żółtych owoców, jakimi są cytryny:

• Badania naukowe potwierdzają, że pierwsze drzewka cytrynowe uprawiano w starożytnym Egipcie od 700r. n.e.
• Wierzono, że owoce cytryn chronią organizm przed truciznami.
• W starożytnej Grecji i Rzymie cytryny były symbolem zdrowia, lekarstwem na ukąszenie węży.
• Grecy sok z cytryn i olejek cytrynowy wykorzystywali do konserwacji mięsa, dezynfekcji wody.
• Rzymianie olejek cytrynowy nakładali na odzież jako środek ochronny na mole.
• Aleksander Wielki Macedoński w 334r. p.n.e. na wyprawę przeciwko Persji zabrał odkrywców, którzy mieli szukać nowych roślin użytkowych. Wśród roślin znaleźli między innymi cytrynę zwyczajną, a jej nasiona przesłali do Grecji. Otrzymał je grecki filozof i uczony, Teofrast z Eresos. W swoich badaniach nad roślinami opisał 450 gatunków roślin, wśród których była grupa roślin odkrytych podczas wyprawy.
• Pierwsze cytryny do Hiszpanii dotarły ok. 1150 roku za sprawą weneckiego kupca i podróżnika, Marco Polo.
• Do Chin cytryny sprowadził w 1493 roku włoski żeglarz i podróżnik Krzysztof Kolumb.
• W Chinach olejek cytrynowy stosowano w leczeniu malarii, zapaleniu oskrzeli. Olejek był sposobem na pozbycie się pasożytów, a także lekarstwem w chorobach żołądkowo-jelitowych.
• W 1747 roku szkocki lekarz dr James Lind odkrył, że owoce cytryny leczą szkorbut nabyty podczas długich rejsów.
• W 1751 roku drzewka cytrynowe trafiły do Kalifornii i na Florydę. Uprawiano je w gajach cytrynowych.
• Właściwości antyseptyczne i antybakteryjne przypisywano cytrynie w Europie, Azji i Bliskim Wschodzie.
• W medycynie ludowej sok z cytryn wykorzystywano do leczenia przeziębień, jako środek moczopędny i przeciwszkorbutowy, uzupełnienie niedoboru witamin.
• W Polsce cytryny stały się popularne za sprawą Jana III Sobieskiego.